Een plantenbak met een goede waterhuishouding zoals uw aquarium kan jarenlang probleemloos "draaien". Maar wanneer uw planten altijd behoorlijk groeiden is het eigenlijk logisch dat bepaalde groeistoffen opgebruikt geraken. Daar u nergens vermeld soms speciale aquariumplantenvoeding toe te dienen, veronderstel ik dat U dat inderdaad niet doet of zelfs overbodig vindt omdat U om de twee weken toch een gedeelte water ververst waarin voldoende mineralen aanwezig zijn om de planten aan de groei te houden.

In de aquariumliteratuur wordt vaak gewag gemaakt van ijzerchlorose. Er zijn echter nog andere sporenelementen die gebreksverschijnselen veroorzaken. Foto: Peter de Batist

Die gedachtengang is in die mate juist dat de hoofdvoedingsstoffen Calcium, Magnesium en Kalium inderdaad door vers leidingwater voldoende worden aangevuld. Andere groeistoffen zoals Ammonium, Nitraat en Fosfaat ontstaan in uw aquarium in overvloed door de goede werking van de filter. Wat echter wel na een tijdje zal ontbreken zijn de zogenaamde sporenelementen. Ze mogen slechts in zeer kleine hoeveelheden aanwezig zijn daar ze anders een giftige werking hebben. Ze worden in minieme hoeveelheden door de planten opgenomen maar indien ze ontbreken, kunnen we dat meestal aan de planten merken. Dergelijke sporenelementen zijn bv: IJzer; Mangaan; Koper; Boor; Zink; Vannadium; Jodium en Barium.
Het enige gebrekssymptoom af en toe in de aquariumliteratuur vermeldt is de “ijzerchlorose”: het verbleken van het bladgroen tussen de nerven. In dergelijke aquaria is het ijzer opgebruikt of niet in een opneembare vorm beschikbaar. Zo heeft elk sporenelement zijn eigen symptomen en de opgekrulde scheuten van uw Hygrophylla en Elodea wijzen volgens mij op een chronisch Boor-gebrek. In de tuinbouw wordt dit verschijnsel "toprot" genoemd en vaak gaat dit gepaard met wortelrot: een bruine verslijming aan de worteltoppen. Het zou interessant zijn de wortels van uw planten ook eens te bekijken.
Om het probleem op te lossen moeten we de waterhuishouding van uw aquarium toch een beetje bijsturen. Om te beginnen adviseren wij U om de actieve kool niet meer te verversen. Deze absorberende stof zal naast het giftige nitriet, dat bij het opstarten ontstaat of bij een gebrekkig filtersysteem, ook de sporenelementen absorberen. De meeste fabrikanten van actieve kool geven trouwens een vervangfrequentie aan van zes maanden. Het absorberende vermogen van de kool is natuurlijk heel nuttig om gevaarlijke stoffen zoals medicamenten uit het water te halen, doch voor een goede filtering is het nagenoeg overbodig. Ik herinner me nog een bezoek aan het aquarium van de Wilhelma Zoo te Stuttgart. Daar zagen we in de filters alleen maar kiezel en perlonwatten. In de kelders lagen zakken actieve kool die alleen bij aquaria met zieke vissen gebruikt werden.

Actieve kool die langer in de filter blijft is verzadigd maar is dan nog uiterst nuttig als substraat voor bacteriën. Deze bewering wordt vaak gehoord, maar is volgens mijn ervaring toch niet zó evident. Houtskool bezit immers veel rechte vlakken die door de mechanische werking van het water tegen elkaar schuiven. Met nog wat zweefvuil ertussen krijgen we na een viertal weken één ondoordringbare massa, vol bacteriën weliswaar, maar waar het water gewoon omheen stroomt. Daarom adviseer ik steeds om het zakje houtskool in een bioblok-filter te vervangen door een ander substraat zoals bv Enkamatten of keramische filterbuisjes. Vooral die laatste hebben nog een ander pluspunt. Na enkele maanden ontstaat hierin een depot van anorganische resten. Ze zijn afkomstig van de filterbacteriën die de, in het aquarium, geproduceerde afvalstoffen "mineraliseren" en hebben een sterk reducerende werking. Als U er nu voor zorgt dat de laag keramiekbuisjes ook onder de circulatiepomp in het laatste filtervak doorloopt zal hierin het driewaardig ijzer vanzelf tot de voor planten gemakkelijke opneembare tweewaardige vorm gereduceerd worden.
Tot slot adviseer ik U toch af en toe eens te "bemesten". Ik zet deze term tussen aanhalingstekens want, hoewel hij frequent gebruikt wordt, is hij bijzonder slecht gekozen. (Hebben we binnenkort ook een MAP in onze aquaria?). Ik voel meer voor de term: "toedienen van plantenvoeding". Want dát is het eigenlijk. Vooral Boor moeten we toedienen. Dat kan gebeuren met één van de in de handel aangeboden plantenvoedingen maar
verifiëer wel eerst even of de bijsluiter een boorzout vermeld. Vele fabrikanten houden de samenstelling vaag en dat vind ik jammer. Hopelijk worden de aquariumliefhebbers in de nabije toekomst iets kritischer zodat ze niet zomaar klakkeloos flesjes kopen waarop staat dat er "alle noodzakelijke voedingsstoffen" inzitten. Op de voeding voor kamerplanten staat de samenstelling ook behoorlijk vermeld.
Wat U eventueel ook kan doen is wekelijks één druppel (het ìs een sporenelement!) boorzuur aan uw aquariumwater toevoegen en dit tot er verbetering optreedt. Van dan af volstaat een onderhoudsdosis van 1 druppel per maand.
Veel succes!