Ik moet U eigenlijk gelijk geven. Druppeltjes tellen zonder dat U begrijpt waartoe het dient is inderdaad vrij zinloos. Alleen zou ik zeggen dat het probleem dan vooral bij U ligt. U wilt graag wat meer vat op eventuele veranderingen in uw aquarium maar U bent bang dat wanneer U het op een scheikundige manier probeert te benaderen U er nog minder van gaat begrijpen. Denkt U echt dat iedereen die met aquaristiek bezig is zo maar direct begrijpt welke ingewikkelde processen zich in een aquarium en in de natuur afspelen? Natuurlijk niet! Want dan zouden alle aquaria er vlekkeloos, prachtig, onberispelijk uitzien met een ideaal vis- en plantvriendelijk licht- en waterklimaat en een misschien niet uitbundige maar toch meer dan behoorlijke plantengroei. Deze rubriek zou dan overbodig zijn en zelfs dit tijdschrift zou verschralen tot een duffe, maandelijkse herhalingsles van wat iedereen al lang weet, af en toe opgevrolijkt met wat nieuwigheden. Als U echter denkt dat het absoluut overbodig is om inzicht te krijgen in de ingewikkelde processen die het leven in uw aquarium beheersen dan verdenk ik U ervan niet de nodige verantwoordelijkheid te nemen tegenover de planten en vissen die onder uw hoede staan.  
Dat is dan de echte zin van uw zinloze druppeltjes: wie een aquarium in huis haalt, haalt tevens een unieke mogelijkheid in huis om een stukje "natuur" van heel nabij te volgen. Het laat ons toe te begrijpen hoe de natuur in elkaar zit. Dit geldt overigens ook voor een vijver. Dat "van heel nabij volgen", daarmee bedoel ik vooral het waarnemen van alle natuurlijke verschijnselen. Daarmee begint alles, met waarnemen, observeren. Zwaluwen mogen zo laag vliegen als ze willen maar als je het niet ziet dan heb je aan hun voorspelgedrag niets.
We moeten ons daarin oefenen want ook de bevolking van een aquarium of een vijver geeft constant signalen en zelfs in ontstellende hoeveelheden. Wat ze betekenen moeten we leren begrijpen. Druppeltjes tellen en allerlei parameters meten geven bijkomende informatie om de waarnemingen sneller (beter?) te begrijpen. Ik geef toe dat dat niet steeds eenvoudig is. Ook de meetsetjes die de vakhandel ter beschikking van liefhebbers stelt moeten nodig eens herwerkt worden. In Amerika waar men de traditie van het "Hollands plantenaquarium" niet kent, gaat men de laatste vijf jaar duidelijk een andere richting uit. Deze meetsets dringen evenwel slechts traag in de Europese markt binnen en de Europese merken volgen slechts schoorvoetend de trends uit Amerika.
Ook hierin moet ik U gelijk geven. Ikzelf heb het er bijzonder moeilijk mee om na meting van enkel pH, GH en KH te zeggen: "Mijn aquariumwater is in orde". Ik heb voor mezelf naar andere meetbare parameters gezocht die de antwoorden op mijn vragen bevredigend konden invullen. Ik zal in het kader van deze rubriek daar trouwens nog vaker op terugkomen.
Mensen hebben de neiging fouten steeds weer opnieuw te maken. Dat is de reden waarom vele aquaria in de soep draaien terwijl andere liefhebbers slechts uiterst zelden minieme probleempjes te verwerken krijgen. De eersten stellen zich vaak een aquarium voor als iets statisch en blijven, ondanks alle milieu- en natuurbeschermingsinformatie waarmee we momenteel overspoeld worden, planten en vissen aan hun wil onderwerpen. Ze verlangen dat hun aquarium er precies zo uitziet zoals zij willen en negeren de honderden signalen die de planten en vissen uitschreeuwen als gevolg van hun mishandeling. De tweede groep heeft begrepen dat ieder levend wezen zijn door de natuur uitgestippeld pad moet gaan (instinct heet dat). Ze leven met hun aquarium mee en beschouwen het als een dynamisch geheel dat zijn eigen bestemming - binnen de enge glazen grenzen - moet zoeken. Mensen die dit wederzijds respect kunnen opbrengen worden vanzelf door hun stukje natuur beloond.
Om U wat op weg te helpen zal ik U twee tips geven om zo een duidelijk signaal in uw aquarium in te bouwen. Introduceer om te beginnen een flinke hoeveelheid levendbarende puntslakjes Melanoides tuberculata (foto 1). Niet omdat ze zo mooi zijn maar omdat U zou leren waarnemen. U zult trouwens die slakjes amper te zien krijgen, tenzij U in de loop van de nacht plotseling het licht boven het aquarium aansteekt, want dan blijken ze allemaal van de partij te zijn. Tijdens de dag houden ze de bodem luchtig. Ze zijn dus nog best nuttig ook. Komen ze echter overdag te voorschijn dan is dit een duidelijk signaal dat de stikstofkringloop ergens defect is en moet er zo snel mogelijk water ververst worden.
Een tweede signaal dat we kunnen inbouwen bestaat erin enkele Gnathonemus petersi of tapirvisjes (foto 2) aan te schaffen. In Mergus kunnen we lezen dat deze visjes een elektrisch orgaantje hebben dat 800 pulsen per minuut geeft. In het drinkwaterbedrijf in Göppingen heeft men die visjes in het productiecircuit geschakeld en bij de minste verontreiniging verhoogt het aantal pulsen en start een alarmsignaal. Proeven die ikzelf met deze vissen uitvoerde met sedatieve middelen om het transport vanuit Afrika te vereenvoudigen leerden me dat ze op nagenoeg elke chemische substantie en elke verandering in de watersamenstelling reageerden met een sterk verhoogde activiteit, dus ook op verdovende middelen. Een visje dat we goed moeten observeren. Als U een elektronische knutselknobbel hebt dan lukt het U misschien nog wel om er een alarmsysteem van te maken.
Veel succes!