| Men
vraagt ons wat ... |
Geachte A.W.-redactie,
Ik heb in het februari-nummer uw raadgevingen met betrekking tot draadalg in zee-aquaria gelezen en ik ben prompt een behandeling met kalkwater gestart omdat ook mijn rifaquarium reeds maanden door deze alg overwoekerd wordt. Evenwel, bij mij heeft het totaal geen effect, hoewel ik zelfs een dubbele dosis toevoeg. Ik heb in het voorlaatste filtercompartiment een opstellingetje gemaakt om dat kalkwater er geleidelijk te laten inlopen. Mijn systeem bevat namelijk bijna 1000 liter water, de filterinhoud inbegrepen (aquarium van 230 cm x 60 cm x 70 cm hoog). Tenslotte moet er dan bij een dubbele dosis bijna 10 liter toegevoegd worden en ik heb geen zin om een half uur met die jerrycan in mijn handen te zitten. Ik heb een meetsetje voor calcium aangeschaft, maar ik merk weinig verhoging. Vóór ik kalkwater toevoegde bedroeg het gehalte ongeveer 280 mg/l. Het enige wat ik vaststel is een dikke witte aanslag op de wanden van het laatste filtercompartiment.
Kunt U mij verklaren waarom het kalkgehalte van het aquariumwater niet stijgt?
J.S. - Tessenderlo |
Draadalg in zee-aquaria komt ontzettend veel voor en is, zoals elke alg trouwens, een perfecte bio-indicator. Dat wil
Zeewier op een tropisch koraalrif. Mogelijk een Gigartina-soort.
Foto: Ronny Moortgat. |
zeggen dat hij U iets vertelt over de ecologie van uw aquariumsysteem. Dat kunnen gunstige of minder gunstige factoren zijn. Met opzet vermijd ik te spreken over slechte factoren, want die zijn er eigenlijk niet. Als ze er wel zouden zijn, zou U zelfs geen algen, laat staan vissen of lagere dieren, in uw aquarium kunnen in leven houden. Dus enerzijds zeggen deze algen dat alles prima draait. Maar door hun gewoeker vertellen ze dat er toch iets niet helemaal werkt zoals in de natuur. Wat die "woeker"-factor dan wel is? Hiervoor moeten we even naar een rif in de vrije natuur gaan kijken. Daar komen die algen namelijk ook voor maar dan in meer bescheiden bestandjes. Om te beginnen moeten ze met andere wieren in concurrentie gaan om op het rif een plaatsje te veroveren. In de tweede plaats worden ze min of meer intensief begraasd door vissen, kreeftjes, krabbetjes, slakken, zee-egels en misschien nog wel honderd andere groepen levende wezens die - zij het dan facultatief - een hapje alg weten te waarderen. Het is evident dat deze beide factoren in nagenoeg elk zee-aquarium ontbreken.
Of het in de vrije natuur zo gaat weet ik niet, maar de woekerende draadalgen hebben het vermogen zich in zeewater met een verlaagd kalkgehalte te handhaven. Omdat er niets is dat dit belet, groeien ze naar hartelust. Zoals ik in het januari-nummer reeds vermeldde gaat het hier om een aantal soorten die hetzelfde gedrag vertonen en die we ook in zoetwater tegenkomen. Die lagere kalkgehaltetolerantie heeft hier zeer waarschijnlijk mee te maken alhoewel ik dat nooit echt door testen heb kunnen uitlokken. Een feit is dat ze in zeewater met een normaal kalkgehalte teruggedrongen worden tot een kwijnende vorm. Ze verdwijnen dus nooit uit uw aquarium.
Waarom vertel ik U dat hele verhaal? Wel, heel eenvoudig om de werking en de functie van een bio-indicator even te onderlijnen. Wordt het kalkgehalte normaal dan nemen ze een heel minieme vorm aan. Daalt het kalkgehalte dan steken ze terug de kop op. Uw calciummeting kan dat enkel bevestigen.
Waarom werkt kalkwater niet in uw systeem? Datzelfde verschijnsel heb ik ook opgemerkt bij anderen die het kalkwater geleidelijk toedienden, eveneens in het laatste of voorlaatste filtervak. De oorzaak is niet zo ver te zoeken. De enige plaats in uw systeem waar namelijk CO2 gevormd wordt in redelijke hoeveelheden is dat voorlaatste filtercompartiment. Bijproductje van de bacteriële activiteit die eiwitten afbreekt naar ammonium. Bij de verdere oxidatie daarvan naar nitriet en nitraat wordt er bovendien telkens nog eens salpeterzuur gevormd. Dat splitst zich vrijwel onmiddellijk en zeker als er een zo rijke bron van vrije kalkionen in de buurt wordt geloosd. Daarom wordt het kalkwater vrijwel onmiddellijk gebonden en vormt op de wanden van het laatste filtercompartiment de witte aanslag die U overigens met een ander sterk zuur zoals azijn- of zoutzuur gemakkelijk weer terug kunt verwijderen (bij een reinigingsbeurt van het filter uiteraard!).
Hoe moet dat kalkwater dan toegediend worden? Zo gewoon in het aquarium gieten? Dit vereist een genuanceerd antwoord. De verzadigde oplossing heeft in aanvang een pH van 13. Als U een hoeveelheid ervan in het aquarium giet zal de pH uiteraard stijgen. Alles hangt er echter van af of het filter behoorlijk werkt en of er geen gehalte aan ammonium wordt vrijgemaakt dat hoger is dan 0,2 mg/l. De bepaling van dat gehalte moet met goede meetapparatuur gebeuren. De colorimetrische ammonium-testkit van Merck is voor dit doel nog altijd het beste geschikt. Dit lage gehalte is een veilige grens bij het werken met kalkwater. Immers een gedeelte van het ammonium wordt vanaf een pH boven 7,5 omgezet in giftig ammoniak waarvan de limiet bij zeewater op 0,077 mg/l ligt. Het percentage dat omgezet wordt in ammoniak wordt ook nog eens beïnvloed door de temperatuur. Dat wil zeggen dat O,2 mg ammonium, bij een temperatuur van 24 °C en een pH = 8, een gehalte van 0,01 giftig ammoniak leveren; bij 28 °C is dat reeds 0,013; bij pH 8,5 en een temperatuur van 24 °C is er al 0,0288 mg ammoniak per liter en bij 28 °C: 0,0364 mg/l. Bij pH 9 (en die wordt al eens bereikt met een krachtige kalktoevoeging) zitten we bij 24 °C nog net aan de marge: 0,0692 mg/l maar bij 28 °C is dit iets boven de limiet, nl.: 0,0824 mg/l.
Het slijmvisje, Salarias fasciatus, is verlekkerd op draadalg en derhalve uitstekend geschikt om deze wiertjes in een groot zee-aquarium onder controle te houden.
Foto: Constant Dens. |
De eerste keren dat ik deze techniek om algen te controleren gebruikte had ik met enigszins verwaarloosde en schaars bevolkte aquaria te maken. Het kalkwater werd daar met liters tegelijk gewoon ingegoten en dat zorgde voor een spectaculaire teruggang van de draadalgbestanden. Met 3 doseringen zoals in het januari-nummer vermeld (500 ml/100 l aquariumwater initieel en verdere onderhoudsdosissen van 250 ml/100 l aquariumwater) werd het ganse algenprobleem opgelost. Zo komen we tot een tweede oorzaak van het uitblijven van succes: in de aquaria waarmee ik werkte zaten zeer weinig kalkbindende organismen (slakken, schelpen, koralen, zee-egels, e.d.). Aquaria waarin veel van die organismen voorkomen reageren veel trager omdat de beschikbare kalkionen eerst en vooral door die dieren opgenomen worden. Dan kan het maanden duren vooraleer het kalkgehalte een bestendig hoog gehalte zal aanhouden.
Ik zou zeggen dat U in de eerste plaats nog wat geduld moet oefenen. Vervolgens moet U het systeem van geleidelijke toegift in het filter weghalen en misschien toch ook eens overwegen om een algenetertje in uw aquarium los te laten. Een prima grazertje is bijvoorbeeld Salarias fasciatus van de familie der Bleniidae of slijmvissen. Het is zelfs een obligate algeneter en daarom raad ik hem liever aan voor een groot aquarium omdat hij anders snel verhongert. Is er voldoende alg aanwezig dan blijkt het een, hoewel eentonig gekleurd, zeer beweeglijk en levendig visje te zijn waaraan U heel wat plezier zult beleven. Ik wens U nog veel succes met het controleren van uw draadwier. |
|
