| Men
vraagt ons wat ... |
Geachte A.W.-redactie,
Ik wil het even over mijn aquarium hebben. Reeds van het begin af heb ik n.l. constant last van blauwe alg en naar mijn gevoel redelijk veel sterfte. Mijn aquarium is 1,2 meter lang en heeft vooraan schuine hoeken. Het heeft een breedte van 40 cm en een hoogte van 50 cm. Tegen de achterwand werd een polyester decor van een verzonken kasteel gekleefd. Een natfilter werd in het tot kast omgebouwde onderstel gemonteerd. Het wordt gevoed met een overloop vanuit het aquarium en wordt via een pomp met een capaciteit van 600 l/h terug in de bak gepompt. Het filter is 1 m lang, 35 cm breed en 55 cm hoog. De waterstand in de filtervakken is 40 cm. Tussen de filtervakken is een bacterieval aangebracht. De vakken werden met filtermatten gevuld, behalve het eerste vak. Daarin zit perlon die wekelijks uitgespoeld wordt.
Eind vorig jaar heb ik de stroming verbeterd volgens gegevens die ik in één van uw eerdere artikels in deze rubriek heb gevonden. Aanvankelijk scheen de blauwe alg in te dijken maar spoedig kwam hij terug opzetten. Het is altijd maar een blauwgroene zweem op de ruiten maar na twee jaar begint het mij toch overmatig te irriteren. Bovendien heb ik nogal wat last van vissterfte. Gewoonlijk na een waterwissel en dat vind ik vreemd want ik heb nog nooit nitriet in dodelijke concentraties gemeten. Sedert een jaar gebruik ik nu telkens Aqua-Safe en, hoewel ze me dat in mijn club afraden, moet ik zeggen dat het goede resultaten geeft. De vissen zijn ook niet meer zo geïrriteerd bij een waterwissel (1/3 om de 14 dagen met gewoon leidingwater.)
Ik denk dat zowel de sterfte als de blauwe alg veroorzaakt wordt door "iets" in het leidingwater dat ik gebruik. Kunt U dat a.u.b. voor mij uitzoeken?
R.V.D.B - Ekeren. |
Het is normaal dat in een pas gestart aquarium wat blauwe alg opduikt die echter na enkele weken verdwijnt wanneer het filter volledig gerijpt is. Dat was bij U niet het geval en de blauwe alg schijnt bij U ook te weerstaan nadat U de stroming in uw aquarium gewijzigd hebt. Reden te over om aan een geïmporteerde factor te denken en nog wel met uw leidingwater.
Blauwe alg groeit op alle substraten waar hij zijn basisbehoeften vindt. Zijn de primaire producten uit de stikstofkring-loop permanent in het water aanwezig dan zullen de ruiten zelfs met een blauwgroen laagje "dichtgroeien".
(Foto: Peter de Batist) |
Echter, wanneer ik de twee eerste oorzaken niet meteen kan uitsluiten dan probeer ik de toestand van het aquarium met die van het filter te vergelijken. In 80 % (!) van de gevallen is het immers een falend of tanend filtersysteem dat rechtstreeks gunstige groeifactoren schept voor blauwwieren. Deze algen voeden zich voornamelijk met de primaire producten van de stikstofkringloop. Ammonium dus. Dat is dan in tegenspraak met de vaak gehoorde en gepubliceerde stelling dat hoge fosfaat en nitraatgehaltes hiervoor verantwoordelijk zouden zijn. Deze misvatting vindt zijn oorsprong in het feit dat blauwe algen als verwant met rood-, groen- en bruinwieren worden beschouwd.
Blauwwieren zijn echter veel ouder. Ze ontstonden vermoedelijk 2,5 miljard jaar geleden en zijn dan 1,5 miljard jaar lang, samen met de bacteriën, nagenoeg de alleenheersers op deze planeet geweest. In die "periode" had de atmosfeer nagenoeg geen vrije zuurstof. Dat hebben de blauwalgen veroorzaakt met behulp van hun chlorofylkorrels en fotosynthese. Ze bereidden zo de aarde voor op andere, zuurstofminnende levensvormen - andere algengroepen, hogere planten, dieren - die zich pas begonnen te ontwikkelen ca. 1 miljard jaar geleden.
Om duidelijk te stellen dat blauwe alg een typische milieu-alg is, die met subtiele wijzigingen in een systeem zeer eenvoudig te controleren is, heb ik U waterstalen van uw aquarium, uw laatste filtervak en uw leidingwater gevraagd. De analyse ervan - beperkt tot de biologische belasting - zag er uit zoals op bijgaande tabel.
| |
Aquarium |
Filter |
Leidingwater |
| pH (waterstofionenconcentratie) |
7,5 |
7,5 |
7,9 |
| Ammonium |
0,4 mg/l |
0,95 mg/l |
0,12 mg/l |
| Ammoniak |
0,007 mg/l |
0,016 mg/l |
0,005 mg/l |
| Nitriet |
0,04 mg/l |
0,07 mg/l |
0,02 mg/l |
| Nitraat |
24 mg/l |
16 mg/l |
4 mg/l |
| Fosfaat |
7 mg/l |
4 mg/l |
2 mg/l |
Wat leren we hieruit? Om te beginnen dat het leidingwater van behoorlijke kwaliteit is en niets bevat dat blauwe alg prolifereert wanneer we de hogergenoemde milieuparameters in overweging nemen. De analyses van aquarium en filter demonstreren echter overduidelijk dat het filter niet naar behoren functioneert. Er wordt in het filter constant ammonium geproduceerd maar omdat de pH lager is dan 7,5 wordt er weinig ammonium tot ammoniak "geïoniseerd". De lage ammoniakspiegel deert de vissen niet. Sommigen zijn er zelfs erg ongevoelig voor zoals de meeste Poeciliidae (guppen, platy's, zwaarddragers) die een concentratie van 0,5-0,6 mg/l ammoniak nog net kunnen verdragen. Characidae (zalmpjes dus) en Cyprinodontidae (killi's) laten het echter al afweten bij 0,2 mg/l ammoniak. In zeewater ligt de grens nog veel lager. Daar kunnen we op sterfte rekenen vanaf 0,077 mg/l. En dat bereiken we daar zeer snel als we beseffen dat de ionisering van ammonium tot ammoniak groter wordt naarmate de pH en de temperatuur stijgt.
Hoewel de concentratie gering is en zelfs door uw blauwwiertjes nog aan de lage kant wordt gehouden, wordt het milieu toch grondig ontredderd bij een waterwissel. Ik wil zeker geen pleidooi houden tégen het meervoudig waterverversen, integendeel. Wel wil ik dat U even mee volgt wat er in uw aquarium specifiek gebeurt.
Bij een waterwissel wordt doorgaans ook het aquarium even schoongemaakt. Dit wil zeggen dat de ruiten afgewist worden en omdat die velletjes blauwe alg dan maar slordig op de bodem terechtkomen worden ze met het water meteen weggeheveld. Bij deze handeling komt er onvermijdelijk ook detritus vanachter uw kasteeldecor te voorschijn. Kleine depots van afval én ammonium hopen zich daar op en komen pas in beroering wanneer de waterstromimg grondig wordt veranderd. Dàn komt er vers water in met een hogere pH waardoor het aanwezige ammonium in enkele tellen een verhoogde ammoniakspiegel creëert. De blauwe alg -die U zo zorgvuldig mogelijk verwijderd hebt- zal nu deze stikstofproducten niet direct te lijf kunnen gaan. Hij moet eerst terug wat aangroeien en dat is in zo'n milieu natuurlijk geen enkel probleem.
De vissen hebben echter wel problemen met een dergelijke sprong in het ammoniakgehalte. Vandaar uw succes met Aqua-Safe dat slijmhuid en kieuwen van de vissen van een beschermend laagje voorziet. Maar het is een lapmiddeltje dat niet nodig behoorde te zijn. Zo gaat het dus ongeveer met elke waterwissel en uw probleem wordt niet opgelost en zal ook niet door minder verversen van de baan geholpen kunnen worden.
We moeten dus de eigenlijke oorzaak van uw ammoniumproducerend filter nog opsporen. Ik ben er bijna zeker van dat die te zoeken is in de hoogte van uw natfilter. Sinds jaar en dag worden er natfilters geproduceerd waarin de hoogte op ca. 25 cm wordt gehouden. Proefondervindelijk werd dat als een ideale hoogte beschouwd. Een goede verhouding tussen watervolume en zuurstofhuishouding. Misschien heeft iemand U eens verteld dat een filter niet groot genoeg kan zijn. Wel dat is een grove misvatting. In een groot filter worden de beschikbare zuurstofatomen door de bacteriën, die daarin leven en werken, gewoon weggegeten. Dit maakt dat in het tweede filtervak er totaal geen zuurstof meer is om het inmiddels gevormde ammonium naar nitriet (waarvoor de bacteriën 2 atomen zuurstof nodig hebben) of zelfs naar nitraat (en daarvoor hebben ze nóg een zuurstofatoom nodig) te oxideren. Een filter moet groot genoeg zijn maar meer filteroppervlakte is niet steeds een garantie dat het systeem ook werkt. U kunt dat overigens heel eenvoudig testen met een meetsetje voor zuurstof. U zult dan in elk filtervak steeds minder zuurstof meten.
De oplossing zou een ander, lager filter kunnen zijn maar het is best mogelijk de bestaande installatie verder te gebruiken mits in het eerste filtervak een grote (of zelfs 2!) Oxydator te plaatsen. Verder zou ik het eerstvolgende filtervak dan reserveren voor keramiekpijpjes en de volgende dan zoveel mogelijk met plasticmateriaal vullen. Zoals ik reeds eerder heb uitgelegd bevordert het eerste de afbraak van eiwit naar ammonium en het tweede de vorming van ammonium naar nitriet en nitraat. |
|
