Het is jammer dat U enkele maanden geleden de voordracht over "Aquariumplanten", die Annie Wouters voor haar vereniging Aquatom hield, niet hebt bijgewoond. Ze begon namelijk met twee planten vast te nemen uit het assortiment dat voor haar op tafel lag. "Kijk" zei ze, duidend op een Echinodorus-exemplaar "dit is een stijve en", nu wijzend op een Elodea densa, "dit is een slappe". Op die manier had zij niet alleen onmiddellijk alle aandacht vast, maar het publiek had ook meteen door dat er een wezenlijk verschil is tussen de echte waterplanten en de moerasplanten.

Magnesiumgebrek in de cellen van Vallisneria spiralis. (Microfoto Peter de Batist) Cabomba aquatica is een echte waterplant en neemt zijn voeding volledig op uit het omringende water. (Foto René Wouters)

Dat lijkt misschien niet zo belangrijk omdat ze beide toch tot de aquarium­planten gerekend worden. Toch is het misschien van belang dat ik U op een klein detail wijs dat blijkbaar de meeste mensen ontgaat: er bestaan namelijk geen aquariumplanten (*). In de natuur bedoel ik. Geen enkele plant is door de natuur ontworpen om zijn leven in een aquarium door te brengen. Toch zijn er heel wat bekwame mensen die een boek over "Aquariumplanten" bij mekaar schrijven en er zelfs voordrachten over geven: Prof. Dr. De Wit, Albert Sanderse, Kurt Paffrath, Christel Kasselmann. Dat verkeerde idee is eigenlijk geleidelijk aan gegroeid, maar de echte liefhebbers weten dat zowel water- als moerasplanten door elkaar gebruikt worden en dat ze een bepaalde minimumverzorging nodig hebben. Alleen zijn de gegevens, die in de verschillende plantenboeken te vinden zijn, dikwijls volledig met elkaar in tegenspraak en bovendien nog verschillend van de condities waaronder vele liefhebbers die planten houden. Dit komt omdat de ene auteur de planten samen met andere houdt en dan een gemiddelde waarde zoekt voor een optimale groei van alle tezamen verzorgde soorten. Een andere auteur heeft zich dan weer gebaseerd op eendagsgegevens van een natuurlijke standplaats en een derde heeft misschien de gegevens van een monocultuur in zijn teksten verwerkt. De liefhebber houdt ze samen met weer andere soorten en zoekt dan weer andere optima. Zo hoor je dan van een liefhebber zeggen dat deze of gene plant een gemakkelijke soort is, terwijl een andere ronduit het tegendeel beweert en de aquariumplantenboeken nog wat anders verklaren. In boeken vind je wel een aantal raadgevingen hoe de planten moeten verzorgd worden, maar in geen enkel boek (behalve dat van C. Kasselmann misschien) wordt er een echt verschil gemaakt tussen water- en moeras­planten, zoals Annie Wouters en ikzelf dat doen. En natuurlijk is dat belangrijk. Heel belangrijk zelfs!
Misschien hebt U ondertussen zelf al ontdekt wat er in uw aquarium verkeerd is. U heeft namelijk alleen waterplanten in uw aquarium en de bodem is eigenlijk ingericht voor de installatie van moerasplanten. Echte waterplanten hoeven geen klei in de bodem daar ze alle voeding uit het water opnemen. Dat hebben ze dan ook gedaan. De analyse van het waterstaal toonde namelijk een veel te laag gehalte aan magnesium. IJzer was evenwel in ruime mate aantoonbaar.
Een geregelde bijvoeding met een “plantenvoedingspreparaat”, met een minimum gehalte van 40 % Magnesium, is voldoende om de geelkleuring van de bladeren tegen te gaan. Magnesium is namelijk het belangrijkste bestanddeel van het bladgroen in de bladcellen. Gebrek aan dit metaal zorgt voor een typische geelkleuring die door de meeste plantenkenners en -verkopers als “ijzergebrek­” wordt omschreven. Terloops weze opgemerkt dat ook nog andere gebreken geelkleuring doen ontstaan. Daar kom ik te gelegener tijd uitgebreid op terug.
Toch zou ik, om een goede plantengroei te realiseren, nog enkele andere elementen in uw aquarium willen optimaliseren. Vooreerst lijkt het mij nuttig aan uw gekalibreerde kiezelbodem ongeveer 30 % fijnkorrelig rijnzand toe te voegen. Misschien hebt U angst dat de bodem dan dichtslibt, maar zolang er verschillende korrelgrootten gebruikt worden is die kans uiterst gering. Het goed uitgewassen, fijn rijnzand moet in laagjes van 1 cm op uw bodem uitgespreid worden. U zult kunnen vaststellen dat het in de loop van de daaropvolgende 2 weken volledig naar beneden is verhuisd. U kunt dan eventueel nog een laagje van 1 cm aanbrengen en zo verder tot de vereiste hoeveelheid is weggewerkt. U zult vaststellen dat uw planten niet alleen beter wortelen maar zich duidelijk ook beter voelen in dergelijke bodem.
Een tweede aanpassing betreft de verlichting. De Philips TL-buis met lichtkleur 33 is geen echt goede plantenlamp. Ze geeft mooi wit licht, maar met een betrekkelijk gering groeirendement. Daarom kiest U beter de lichtkleuren 83, 84 of 86. U moet dan wel de verlichtingsduur terugbren­gen naar ongeveer 8 à 10 uren. De intensiteit van deze buizen is namelijk veel groter. De juiste belichtingsduur moet U zelf een beetje proberen vast te stellen. Dat verkorten van de verlichtingsperiode heeft nog een ander voordeel: de donkere periode wordt (uiteraard) langer. Hierdoor is de CO2 uitstoot van de planten weer groter, waardoor de pH zeker tegen de ochtend aan gaat dalen. Ook dat gaat de groei van uw planten weer gunstig beïnvloeden.
Veel succes toegewenst en nog veel aquariumplezier.

(*) Parallel aan dit idee kunnen we natuurlijk ook stellen dat er geen kamer- of tuinplanten zijn, maar in deze branche is er reeds zodanig veel "veredeld" (gek woord overigens voor gedege­nereerde groeisels) dat dit misschien niet helemaal opgaat. Iets verder gesteld: er zijn dus ook geen aquariumvissen. Alleen vissen die we in een aquarium verzorgen. De talloze albino-, sluier- en opgekleurde "vissen" niet meegerekend uiteraard.