De analyse van het waterstaal uit uw aquarium vertoont geen abnormale waarden.

De enige abnormale waarde is het sulfaatgehalte dat veel lager is dan we van natuurlijk zeewater kennen (ca. 2500 mg/l). Ik heb echter reeds vaker opgemerkt dat deze waarde in aquaria veel te laag is. In sommige gevallen zelfs lager dan de benedengrens van mijn testmateriaal. Een sluitende verklaring heb ik er eigenlijk nog niet voor en normaal voer ik deze test niet consequent uit. Alleen als ik vermoed dat er fytoplankton-elementen – microscopische plantjes dus – mee gemoeid zijn. Hierbij baseer ik me op een studie die in 1953 werd gepubli­ceerd naar aanleiding van de zeer lage sulfaatgehaltes in de Afrikaanse meren. Vooral in het Tanganyika-meer dat zich in bepaalde seizoenen als een gesloten systeem presenteert. De uitstroom uit dit meer is in de droge periode namelijk zeer gering. Normaal verwacht men dan hogere concentraties van de opgeloste mineralen. Dat is inderdaad zo voor kalium, natrium, chloride en fosfaat. Maar voor sulfaat is dat veel lager dan men kan verwachten aan de hand van gegevens over de Malagarasi en andere rivieren die in het meer uitmonden. Sulfaat wordt klaarblijkelijk door bacteriën onder handen genomen die het zowel aëroob als anaëroob veranderen tot andere zwavelverbindingen die de biomassa niet ten goede komen.

Foto 1 - Cryptomonas sp. komt in nagenoeg alle zeeaquaria voor, maar gaat slechts zelden uitbundig groeien. (Foto: Peter de Batist) Foto 2 - Dit kiezelwiertje, Navicula sp. komt eveneens in alle zeeaquaria voor. (Foto: Peter de Batist)

In die studie werd de lage biologische activiteit van het fytoplankton in verband gebracht met deze sulfaat-deficiëntie. En een dergelijke deficiëntie kwam ik ook frequent (maar niet consequent) tegen in mijn talloze wateranalyses van aquaria. Hierbij wou ik tevens verifiëren of het sulfaat dat in aquariumplantenvoedingen aangewend wordt zich niet teveel opstapelde. Dat bleek dus nagenoeg nooit het geval te zijn. Puur uit nieuwsgierigheid begon ik ook sulfaatmetingen in zeewateraqaria, waar dergelijke plantenvoedingen uit den boze zijn. Abnormale waarden kwamen hier nog duidelijker naar voren maar misschien is dat wel normaal in gesloten systemen. Het zou wel eens kunnen dat hier iets dergelijks gebeurt als in het Tanganyika-meer. Een ander idee, waar ik wel eens mee speel, is de stelling dat het "normale" sulfaatgehalte in de zee eigenlijk te hoog is. Sedert 1900 is nl. het zwavelverbruik verhoogd met een factor 50! Per inwoner van de V.S.A. wordt jaarlijks zowat 60 kg zwavel verbruikt. Uiteraard in de landbouw; het merendeel ervan vloeit uiteindelijk naar de zee. Misschien is een laag sulfaatgehalte in een zeeaquarium wel normaal! Hoe dat precies in zijn werk gaat is alleen op experimentele wijze te controleren. Een idee voor een universiteitsthesis misschien?
De bruine aanslag die uw aquarium "parasiteert" behoort ook tot het fytoplankton: kleine zwevende plantjes die zich meestal met zweephaartjes in het water voortbewegen. Het is een Cryptomonas-soort (foto 1). Ik heb niet de nodige gegevens om ze tot op de soort te determineren al tref ik dit kleine wiertje in 8 op de 10 zeewateraquaria aan. Nooit zo overvloedig als in uw geval maar ik denk niet dat het in relatie staat met het lage sulfaatgehalte. Daarvoor weet ik ook te weinig over de stofwisseling van dit soort bruine geselwiertjes. Er zaten overigens in de bruine aanslag op uw stenen, ook nog enkele kiezelwiertjes van het geslacht Navicula (foto 2). Echter in de normale densiteit die ook weer in elk goed werkend zeeaquarium aangetroffen worden.
De reden waarom dat wiertje zo uitstekend gedijt in uw aquarium is moeilijk te achterhalen. Ik vermoed dat een kleine wijziging in fosfaat en/of nitraat, of in de verhouding van beide, de hele "plaag" terug tot normale aantallen zal reduceren.
Toch kan ik U een middeltje aan de hand doen om ze zeer snel te laten verdwijnen. Ik ben er ook veeleer per toeval opgekomen. Ik had de Cryptomonas uit uw aquarium wat ruimer gezet in een klein 2-liter-aquarium met de bedoeling er enkele proeven mee te doen. Na enkele dagen was het bestand mooi uitgebreid: alle wanden van het aquarium waren met een bruine laag bedekt. Ik was bezig met een onderhoud te doen aan enkele van mijn proefaquaria en tijdens het bijvullen van het reservoir van een oxydator morste ik per ongeluk enkele druppels zuurstofwater (6%) in het aquarium met de Crypromonas. Het resultaat was verbijsterend! Amper tien minuten later was alle bruine aanslag van de ruiten verdwenen. Ik heb dat later nog eens geprobeerd met de geijkte formule (zuurstofwater 3% - 0,5 ml/100 l aquariumwater) en daar lukte dat ook mee. Een scheikundige methode dus, maar misschien de minst schadelijke: zuurstofwater splitst onder invloed van licht in zuurstof en water. Proberen maar …

Literatuur:
BEAUCHAMP R.S.A. - 1953 - Sulphates in African Inland Waters - Nature - Vol 171 p. 769 - St Albans.