| Men
vraagt ons wat ... |
Geachte A.W.- redactie,
In mijn, overigens goeddraaiend, 2000 l-rifaquarium heb ik behoorlijk wat last van de rode planaria. Dit wormpje overwoekert niet alleen het levende steen maar tevens alle steenkoralen die ik in mijn aquarium hou en kweek. Ik heb de indruk dat de planaria de laatste maanden toegenomen is en dat de koralen iets achteruitgaan. Ik moet daar dus dringend wat aan doen. In een Duits tijdschrift las ik dat ze daar met succes uit rifaquaria verwijderd werden met behulp van Concurrat-L gevolgd door een haast onmiddellijke waterverversing. Het is namelijk zo dat de rode kleurstof van de openbarstende wormpjes veel giftiger is dan het middel dat we gebruiken om ze te doden. Echter, Concurrat-L is een Duits product en is hier in de apotheken volledig onbekend. In het artikel werd wel gewag gemaakt van de actieve stof en dat zou Levamisole zijn. Weet U of deze stof soms onder een andere merknaam in België verkocht wordt? En is de concentratie hiervan dan hetzelfde? In het experiment in Duitsland werd 7,5 gr van dat product gebruikt in een aquarium met 400 l inhoud.
L.D. - St.-Baafs-Vijve |
De "rode planaria" (Convulotriloba retrogemma)
Convulotriloba retrogemma of de "rode planaria" onder de lichtmicroscoop. Door het doorvallend licht wordt de hevig rode kleur verbogen. De diertjes meten maximaal 4 mm.
(Foto: Peter de Batist)
|
behoort niet tot de trilhaarwormen waartoe we gewoonlijk de zoetwaterplanaria rekenen. Ze behoren tot de Tricladia, een orde die o.a. samen met de Planaria de klasse der Turbellaria vormen, die dan weer een onderdeel is van de stam Plathelminthes, een groep acoelomate (*) wormen die zich kenmerkt door een sterk afgeplat lichaam. De naam is echter in de aquaristiek ingeburgerd en zelfs biologen hebben soms moeite om beide groepen, op het eerste zicht, foutloos te herkennen. Ze vormen inderdaad een probleem dat redelijk eenvoudig te voorkomen is. Alhoewel ik het aanvankelijk ook niet wist. Zodoende werd mijn eigen kleine rifaquarium vorig jaar ook door deze helrode wormpjes overrompeld. Dat vind ik persoonlijk niet zo erg want het liet me toe enkele waarnemingen te doen en wat foto's te maken. Zo bleek dat ze zich graag concentreerden op plaatsen met een redelijk sterke stroming en met een sterke belichting. Aanvankelijk leek het ook of ze zochten lichte oppervlakken uit om hun felrode kleur te laten opvallen, maar zorgvuldig waarnemen leert ons dat ze ook op donkerder plaatsen massaal aanwezig zijn. Met andere woorden: ze voelen zich in de meeste zee-aquaria opperbest. Wie echter denkt dat ze totaal geen nuttige functie vervullen, heeft het mis want ze leven van kiezelwieren. Kijk maar eens goed in aquaria waar deze rode wormpjes heersen. Zelden vinden we daar een overmatig bruine aanslag van kiezelwieren. Het is echter hun grote aantal dat rifaquarium-bezitters doet besluiten dat ze een tegenactie moeten ondernemen. Vooral als ze de groei van andere lagere dieren echt gaan hinderen.
Men kan evenwel door een eenvoudige voorzorgsmaatregel de introductie in het aquarium voorkomen. Dompel alle stukken levend steen en steentjes met lagere dieren, even onder in (op temperatuur gebracht) zoetwater. Dat gebeurt in de meeste winkels waar zeewaterdieren verkocht worden jammer genoeg niet en daardoor moet men ze later onder controle proberen te krijgen. Zijn die bestanden niet al te groot, dan kunnen we de biologische toer opgaan door één of andere predator te introduceren. In een, eveneens recent, Duits artikel werden als predatoren lipvissen van de genera Pseudocheilinus en Halichoeres en van de pitvissen de soorten Synchiropus splendidus en S. picturatus genoemd.
Synchiropus splendidus (of picturatus) wordt beschouwd als een predator van de rode planaria.
(Foto: Arend van den Nieuwenhuizen)
Echinothrix sp. is een grazend zee-egeltje dat vermoedelijk hetzelfde voedsel verorbert als de rode planaria.
(Foto: Peter de Batist)
|
Verder de poetsgarnaaltjes, Lysmata amboinensis en Stenopus hispidus. Van het opstarten af van mijn aquarium was die laatste soort erin aanwezig, alhoewel ik van het minderen van Convulotriloba retrogemma niets merkte. De ommekeer kwam nadat ik vorig jaar op onze tentoonstelling een zee-egeltje (Echinothrix sp.) introduceerde. Van dan af zag ik een gestadige vermindering van de rode planaria en dat is nu gereduceerd tot slechts enkele af en toe zichtbare individuen. Ik zou dit zee-egeltje echter geen predator willen noemen. Het is, zoals alle zee-egels, een actieve grazer van bealgde rotskusten, stranden en riffen. Ik vermoed sterk dat hij eerder de kiezelwieren onder de neus van de planaria heeft weggegraasd. Op die manier krijgen we een echte ecologische controle. Daar houd ik meer van dan van "bestrijding". Dat woord hoort overigens – en ik heb het al vaker gezegd en geschreven – niet thuis in de mond van de natuurliefhebbers die we allemaal pretenderen te zijn.
Ik neem aan dat in uw 2000 l-aquarium met talloze steenkoralen en andere lagere dieren, niet zomaar ongestraft allerlei zee-egeltjes kunnen ingezet worden om als planaria-kuisploeg te fungeren. Om een degelijke introductie straffeloos te kunnen begeleiden/uitvoeren zou ik een zeer omstandige opgave van de inhoud van uw aquarium moeten kennen (tot in de pietluttigste details!). En, vooral, véél meer kennis ter zake dan ik nu bezit. Daarom is de herhaling van dat geslaagd Duits experiment misschien toch wel te overwegen. Toch raad ik u aan wat planaria uit te vangen in een apart aquariumpje en daarin eerst een proef te doen met een omgerekende hoeveelheid Levamisole.
Concurrat-L wordt op de Duitse markt verdeeld in doseerzakjes van 7,5 gr à 10%. Dit wil zeggen dat 7,5 gr, 750 mg Levamisole bevat. Op de Belgische markt is in apotheken L-Ripercol te krijgen dat 100 mg/ml Levamisole bevat. Van deze vloeistof moet dus 7,5 ml toegediend worden om hetzelfde effect te krijgen (op 400 l water).
Veel succes hiermee. Ik ben benieuwd naar het resultaat.
(*) Acoelomaat: dieren zonder coelom of lichaamsholte.
Literatuur:
REDEL R., 1998: "Unkraut und Schädlinge" Möglichkeiten zu ihrer biologischen Bekämpfung im Korallenriff-Aquarium - Das Aquarium - 350/8:33-38.
THOENES B. & PFEIFFER M., 1993: Wo fühlen sich die Roten Planarien wohl? Das Aquarium 290/8:31-34. |
Geachte Heer de Batist,
Zoals beloofd hier het "verslag" van de behandeling met L-Ripercol.
Zoals u aangeraden hebt, heb ik een stukje materiaal vol met planaria, in 10 l zeewater gelegd en 1 druppel L-Ripercol ingedaan. Ogenblikkelijk losten planaria dit stuk en gingen dood. Geen verkleuring.
Vrijdag 26 februari.
Voorbereiding: de aanwezige kool uit het "filter" genomen. De eiwitafschuimer grondig gekuist. Zoveel mogelijk planaria verwijderd door afheveling. Een vrij dikke laag perlon-watten in de overloop gelegd.
Om 15:00 u: 220 ml L-Ripercol in een maatbeker van een 1/2 l gedaan, geroerd en dan in het aquarium gegoten, in de stroming. Alle planaria beginnen ± 10 min. later los te komen van het levend steen, koralen, bodemzand of elk ander substraat. Sommige planaria hangen echt aaneen in een soort slijm om dan los te komen van hun substraat. De planaria worden naar de overloop gedreven en opgevangen door het watten.
Om 18:00 u: een pak verse kool (± 500 g) in het filter gelegd. De perlonwatten in de overloop verwijderd en een nieuwe geplaatst.
Om 24:00 u: de kool verwijderd, en een nieuw pak (± 500 g) ingelegd.
Zaterdag 27 februari.
Om 12:00 u: de kool verwijderd. Geen planaria meer te bespeuren. Alle dieren in orde.
Zondag 28 februari.
Om 14:00 u: 240 l water ververst. Terug kool in het filter gelegd. Nieuw bodemzand in het aquarium gelegd (het grootste deel was reeds verdwenen door regelmatig afhevelen van de planaria). Geen waterverkleuring gehad. In de eiwitafschuimer wel een hevig bruine brij. Een "geur" aanwezig in het lokaal waar het aquarium staat.
In het Duitse artikel had men 7,5 ml/400 l gebruikt (Concurrat=L). Een andere dan weer 7,5 ml/1000 l. Daarom heb ik gekozen voor 20 ml/2000 l.
L.D. - St.-Baafs-Vijve. |
|
