| Men
vraagt ons wat ... |
| |
Hallo,
Met veel aandacht en interesse volg ik al geruime tijd uw raadgevingen
en informatie in de rubriek "Men vraagt ons wat..." in Aquariumwereld.
Sinds een aantal jaren heb ik een zoetwateraquarium en tot op heden
ben ik gelukkig gespaard gebleven van problemen. Er is echter een
vraag waarop ik door de jaren heen nog altijd geen duidelijk antwoord
heb op gekregen. Niettegenstaande het raadplegen van allerlei lectuur
en tot zelfs het internet toe. Deze vraag is: is het gebruik van actieve
kool echt nodig in een biologisch filter of niet. Volgens sommige
bronnen wel, volgens andere dan weer niet. De meningen zijn verdeeld:
50/50.
De ene 50 % zegt dat de actieve kool wel degelijk altijd in het filter
moet aanwezig zijn om giftige stoffen en kleurstoffen uit het water
te verwijderen. De andere 50% verklaart dat men actieve kool enkel
moet gebruiken bij het opstarten van het aquarium en na het toedienen
van medicijnen. Actieve kool zou ook nuttige voedingselementen voor
planten uit het water verwijderen.
Ikzelf gebruik constant actieve kool in mijn filter (van het merk
Aktief Syntraat van Velda) dat ik om de zes maanden vervang.
Mijn vraag is dus drieledig.
- Is actieve kool constant nodig in een biologisch filter?
- Zo neen, wat met de verkleuring van het water?
- Zo ja, wat met de voedingsstoffen voor de planten (zelf merk ik
dat na het vernieuwen van de actieve kool de plantengroei niet echt
denderend is).
C.A. - Rumst |
| |
Kent
U het volgende Maleis parabeltje?
"Twee mannen hadden een diepgaand meningsverschil over het eigendomsrecht
op een buffel. Een vriend van hen gaf de raad een oude wijze man uit
het naburige dorp daarover te raadplegen. Zogezegd, zogedaan en de
drie mannen vertrokken naar het naburige dorp. De eerste man deed
zijn verhaal en de oude wijze man luisterde aandachtig. Nadat hij
het relaas aanhoord had dacht hij enkele ogenblikken na en zei toen:
'U heeft gelijk'. Vervolgens deed de tweede man zijn verhaal. Weer
luisterde de oude wijze man aandachtig en toen hij even nagedacht
had zei hij: 'U heeft ook gelijk'. 'Maar...' zei de vriend van de
beide mannen toen onthutst 'dat kan toch niet!'. De oude wijze man
dacht weer even na en zei toen: 'U heeft ook gelijk' "
Het lijkt er inderdaad op dat nogal wat auteurs van aquariumliteratuur
gelijk willen halen. Ddie situatie hebben wij in onze vorige bijdrage
over actieve kool (A.C.) reeds de revue laten passeren. De argeloze
liefhebber wordt bestookt met allerlei halve waarheden (of halve onjuistheden?)
en gezien de vele brieven die wij over dit onderwerp ontvingen, zit
die situatie blijkbaar heel hoog bij die aquarianen. Een gunstig signaal
vind ik. De tijd is voorbij dat men de liefhebber met vage publiciteitsslogans
kon imponeren. Men wilt op een goede manier aquariumhouden en men
verlangt daarover ook meer kennis op te doen. De huidige aquariumhouder
weet ook meer. Als u dat niet gelooft dan moet u maar eens de inhoud
van artikels uit aquariumwereld van pakweg 20-30 jaar geleden met
het huidige aanbod vergelijken.
Het is trouwens daarom dat wij een dergelijke massa tegenstrijdige
gegevens met een beetje logica willen 'ontzenuwen'. Wie de bijdrage
van vorige maand goed doorgekauwd heeft, kon daaruit ten minste 2
belangrijke zaken afleiden.
1. Spreek nooit over de eigenschappen van A.C. maar van EEN A.C. Elke
kool kan immers specifieke adsorptie-eigenschappen hebben die grotendeels
bepaald worden door de wijze van activeren (G.A.C. gasactivatie of
C.A.C. chemische activatie).
2. De meeste bijdragen in liefhebbersliteratuur (zowel boeken als
tijdschriften als 'The Holy Internet') moeten met het nodige voorbehoud
gelezen worden. Eigenschappen die soort- (en dus merk-)gebonden zijn
worden terloops gesignaleerd en dan door de lezer veralgemeend. Vandaar
de chaos die ontstaan is door die - nochtans goedbedoelde - informatie.
Dat maakt de volgende stap die wij moeten ondernemen duidelijk maar
niet eenvoudig. Om te zien wat er nu werkelijk allemaal juist en niet
juist of halfjuist of halfwaar is, hebben wij een reeks proefnemingen
opgezet om diverse soorten A.C. uit te testen. Hierbij werden onder
gelijke omstandigheden de verschillen in de watersamenstelling opgevolgd
in 3 proefaquaria in de tijd. Dat houdt natuurlijk ook in dat we de
gebruikte merken bij naam moeten noemen. Het weze duidelijk dat we
geenszins die merken wilden benadelen, noch bevoordelen. Ons enige
doel was, aan te tonen wat het literatuuroverzicht van vorige maand
reeds deed vermoeden. Men zou kunnen opwerpen dat het jammer is dat
er slechts 3 merken bij deze studie betrokken werden en zich afvragen
waarom die 3 merken werden gekozen en niet 3 andere. Ook hier is het
antwoord heel eenvoudig: wij hadden in ons lab geen plaats vrij om
meer merken uit te testen en de 3 gebruikte merken hadden we toevallig
in huis en werden overigens alle via de geijkte commerciële kanalen
aangeschaft. Tenslotte zal men moeten toegeven dat een toevalsfactor
zeker te verkiezen is boven een doelgerichte keuze bij dit soort proefnemingen. |
De opstelling van
de 4 proefaquaria. Het ontkleuren bij de 3 aquaria met A.C. is hier
goed te zien. Ze was al merkbaar na 1 uur.
(Foto Peter de Batist)
|
Hoe
werd het experiment opgezet? Dat vergt enige uitleg. Men kan namelijk
zeer indrukwekkende proeven doen met een aquarium met gedistilleerd
water dat met wat methyleenblauw gekleurd werd en dan het water via
een klein filtertje met wat houtskool laten stromen en na een uur
uitroepen: "Kijk eens hoe goed dat filtert, het haalt er zèlfs
methyleenblauw uit!" Het zal u duidelijk zijn dat een dergelijk
experiment niets zegt. We zouden ook wat ijzer, of wat nitraat, in
gedistilleerd water kunnen doen en dan kijken wat er gebeurt als we
over A.C. filteren. Wij zijn echter de mening toegedaan dat we 'aquariumwater'
moeten gebruiken. In dat water leven allerlei dieren en planten en
vinden er talloze biologische processen plaats. Het heeft daardoor
een zeer complexe samenstelling. Die complexe samenstelling is vermoedelijk
ook een factor waarmee rekening moet worden gehouden en die de adsorberende
werking van A.C. kan beïnvloeden. Onze keuze viel dus op 'een
aquariumwater' uit één van onze gezelschapsaquaria (rijk
beplant en goed belicht aquarium met 350 l water dat met een druppelfilter
wordt onderhouden). |
Het
is rijk aan mineralen en afvalstoffen en dus uitermate geschikt om
de evolutie te volgen die diverse types A.C. erin aanrichten. Het
experiment werd begonnen met de analyse van dit aquariumwater en dat
gebeurde op 27 december 2000 en de analyse daarvan vindt u in kolom
1 van tabel 1. Op 28 december werden 4 kleine aquaria in polycarbonaat
(genummerd van 1 tot 4) gevuld met 8 liter aquariumwater. In elk aquarium
kwam een driehoekig binnenfiltertje met op de bodem een laagje keramiekpijpjes
(overal evenveel!). De keramiekpijpjes werden met een laagje witte
perlon filterwatten afgedekt. In elk aquarium kwam bovendien 1x 300
mm Elodea densa (Argentijnse waterpest), 1x 300 mm sterk vertakte
Ceratophyllum demersum (gewoon hoornblad) en een plantje Anubias barteri
var. nana (dwergspeerblad) met ca. 8 blaadjes. Verder werden in elk
aquarium 3 volwassen Brachydanio rerio (zebrabarbeel) overgewend van
elk ca. 1000 mg. Aan deze visjes werd dagelijks (behalve op zondag)
een onderhoudsvoeding verstrekt van 20 mg (Sera-Granugreen) verstrekt.
Dat komt neer op 2 korreltjes per vis (x 3 = 6) en die geven - ingewaterd
- een gewicht van 75 mg wat overeenkomt met 2,5% van het totaalgewicht
van de vissen. Er werd gekozen voor een granulaatvoeding omdat ze
zo eenvoudig te doseren is. Belichting met daglicht onder een plastic
koepel.
Het binnenfiltertje van aquarium 1 werd verder afgevuld met perlon
filterwatten en zou als vergelijking dienen. Voor de rest volledig
dezelfde 'bezetting'.
In het binnenfiltertje van aquarium 2 werd 50 g Norit© aangebracht
en afgedekt met perlon filterwatten. Deze A.C. wordt door Velda©
op de markt gebracht. In de bijsluiter staat dat deze A.C. gebruikt
moet worden voor het verwijderen van organisch stofvuil, kleur- en
geurstoffen. Bij het manipuleren van dit materiaal deden we de volgende
vaststellingen: deze A.C. is grof van korrel (partikels van 2 tot
4 mm). 50 g van dit product geeft een volume van 138 cm3. Na inwatering
neemt het evenwel 10% toe in volume (152 cm3). Het bevat ook ca. 5%
drijvende bestanddelen.
In het binnenfiltertje van aquarium 3 werd 50 g Aktief Syntraat©
aangewend. Eveneens door Velda© op de markt gebracht lezen we
over deze A.C. in de gebruiksaanwijzing dat het absorptievermogen
3x hoger ligt dan bij de gebruikelijke A.C. Hij verwijdert organische
reuk- en kleurstoffen. Verder lezen we dat een dosis van 300 g volstaat
om aquariumwater gedurende ongeveer 8 maanden 'glashelder en gezond'
te houden en dat het materiaal neutraal zou zijn t.o.v. pH, GH en
KH. Bij het manipuleren van dit materiaal deden we de volgende vaststellingen:
deze A.C. is fijn van korrel (partikels van 0,5 tot 2 mm). 50 g van
dit product heeft een volume van 90 cm3. Na inwatering bleek het minder
dan 0,5% in volume toegenomen en de drijvende bestanddelen bedragen
eveneens minder dan 0,5%.
In proefaquarium 4 tenslotte werd het binnenfiltertje met 50 g HD
Ocean Carbon gevuld en afgedekt met perlon filterwatten. Dit product
wordt op de Belgische markt gebracht door Hustinx Discus. In de bijsluiter
lezen we dat het om een hoogwaardige superactieve kool gaat met uiterst
kleine korrelgrootte. Hij heeft een jodiumgetal dat groter is dan
1100 en een poriëngrootte van 10 tot 2000 Angström (1 Å
= 10-10 m = 10 nm). Verder wordt er beweerd dat hij grote organische
moleculen absorbeert maar dat de nuttige sporenelementen toch in het
water blijven. Wij stelden bij manipulatie vast dat de grootte van
de partikels varieert van 0,3 tot 1,3 mm. 50 g van deze A.C. heeft
een volume van 83 cm3 en neemt na inwateren niet merkbaar toe in volume.
Er zijn ook geen drijvende bestanddelen.
Het gaat dus in elk geval om 3 soorten A.C. met verschillende fysische
eigenschappen. Het is natuurlijk bedroevend te moeten vaststellen
dat in alle gevallen in de bijsluiters over absorptie wordt gesproken
in plaats van over adsorptie. Met uitzondering van de laatste A.C.
geven de bijsluiters eigenlijk geen relevante informatie. Mochten
de verdelers van de betrokken producten dit lezen, dan hoop ik dat
ze het als een stimulans opvatten om die onvolkomenheden aan te passen.
De bijsluiters zijn natuurlijk de producten zelf niet, maar iets meer
en juiste info kan al helpen de bestaande chaos te bestrijden. In
tabel 1 kunt u verder zelf aflezen hoe de proefnemingen verder afliepen.
Er werden analyses uitgevoerd van het water in de 4 proefaquaria op
31 december 2000, op 15 februari 2001 en op 18 maart 2001. Het experiment
werd dus na 80 dagen beëindigd. Na elke analyse werd het weggenomen
water bijgevuld met osmosewater en dat gebeurde ook bij overmatige
verdamping.
Voor het vervolg: klik hier: 
|
| |
| TABEL
1 |
Gezelschaps
aquarium |
AQUARIUM
1
TEST
|
AQUARIUM
2
NORIT
|
AQUARIUM
3
AKTIEF SYNTRAAT |
AQUARIUM
4
HD OCEAN CARBON |
| TESTEN |
27/12 |
31/12 |
15/02 |
18/03 |
31/12 |
15/02 |
18/03 |
31/12 |
15/02 |
18/03 |
31/12 |
15/02 |
18/03 |
| pH |
7,7 |
7,2 |
7,4 |
7,8 |
7,4 |
7,4 |
7,5 |
7,4 |
7,4 |
7,9 |
7,4 |
7,4 |
7,8 |
| Redoxpotentiaal
(RH) |
80 |
88 |
78 |
147 |
95 |
80 |
155 |
94 |
82 |
155 |
94 |
85 |
157 |
| Geleidbaarheid
(µS) |
960 |
1580 |
1990 |
1980 |
1546 |
2000 |
2200 |
1546 |
1878 |
1510 |
1554 |
1835 |
1750 |
| Kleur
(Hazen) |
40 |
40 |
60 |
40 |
0 |
5 |
5 |
2 |
5 |
5 |
2 |
5 |
5 |
| GH
(°DH) |
28 |
28 |
31 |
32 |
26 |
30 |
30 |
26 |
30 |
30 |
26 |
31 |
35 |
| KH
(°DH) |
6 |
5 |
6 |
6 |
5 |
5 |
4 |
5 |
5 |
6 |
7 |
6 |
6 |
| Calcium
(mg/l) |
110 |
110 |
100 |
160 |
50 |
125 |
95 |
80 |
90 |
150 |
80 |
70 |
55 |
| Magnesium
(mg/l) |
56 |
56 |
73 |
43 |
81 |
52 |
72 |
107 |
72 |
38 |
107 |
90 |
10 |
| Fosfaat
(mg/l) |
5 |
13 |
0,75 |
0,35 |
40 |
45 |
50 |
10 |
1,25 |
0,5 |
13 |
0,7 |
0,3 |
| Sulfaat
(mg/l) |
|
|
|
110 |
|
|
210 |
|
|
179 |
|
|
160 |
| Ammonium
(mg/l) |
0,5 |
1,5 |
0,25 |
0,6 |
0,6 |
0,3 |
0,75 |
0,3 |
0,45 |
0,6 |
0,3 |
0,15 |
0,8 |
| Nitriet
(mg/l) |
0,06 |
0,07 |
0 |
0 |
0,07 |
0 |
0 |
0,07 |
0 |
0 |
0,07 |
0 |
0 |
| Nitraat
(mg/l) |
15 |
14 |
17 |
13 |
3 |
6 |
4 |
8 |
12 |
9 |
3 |
12 |
13 |
| Mangaan
(mg/l) |
|
|
|
0,05 |
|
|
0 |
|
|
0,05 |
|
|
0 |
| Ijzer
(mg/l) |
0,12 |
0,1 |
0,5 |
0,08 |
0 |
0,25 |
0,1 |
0 |
0,1 |
0,7 |
0 |
0,3 |
0,5 |
| Chloride
(mg/l) |
|
0 |
|
|
50 |
|
|
50 |
|
|
0 |
|
|
|
| TABEL
2 |
AQUARIUM
1
TEST |
AQUARIUM
2
NORIT |
AQUARIUM
3
AKTIEF SYNTRAAT |
AQUARIUM
4
HD OCEAN CARBON |
| Elodea
densa |
300 |
320
mm |
300 |
320
mm |
300 |
590
mm |
300 |
350
mm |
| (bleker) |
| Ceratophyllum
demersum |
300 |
430
mm |
300 |
430
mm |
300 |
440
mm |
300 |
320+360+380+260
mm |
| (bleker) |
(bleker) |
| Anubias
barteri v.
nana |
8
- 10 blaadjes |
8
blaadjes |
8
- 10 blaadjes |
8
- 11 blaadjes |
|
|
